بررسی و معرفی انواع فوم آتش نشانی
خیلیها فکر میکنند در ترکیب کلیه کپسولهای خاموشکننده، از انواع فوم آتش نشانی استفاده شده؛ درحالیکه اینطور نیست. فومهایی که بهمنظور اطفای حریق ساخته شدهاند، براساس شاخصهای متعدد، کلاسبندی میشوند.
از دیرباز تاکنون، استفاده از آب، روش رایجی بود که آتش را با آن خاموش میکردند؛ غافل از اینکه اگر نوع سوخت، روغنی یا در اثر جرقههای الکتریکی باشد، آب میتواند باعث شعلهکشیدنهای بیشتر و برقگرفتگی شود. در این راستا، فومها یا کفها با حلالهای مختلف، مواد فعال و مواد ضدخوردگی روی کار آمدند و توانستند چالش خاموشکردن آتش را بهشکلی ایمن پایان دهند. برای آشنایی بیشتر با این محصولات، با پیشگام گستر راتین همراه شوید.
سرفصلها و راهنمای مقاله
آشنایی با انواع فوم آتش نشانی
شاخصههای متعددی در ردهبندی فومهای آتشنشانی دخیل هستند که از جمله آنها میتوان ساختار شیمیایی، درجه انبساط، غلظت، روش تولید و کلاس حریقی که اطفا میکنند، نام برد. اما بهطور کلی، میتوان گفت که این فومها یا به اصطلاح کفها در انواع زیر قابل تولید هستند.
- فوم شیمیایی
- فوم مکانیکی
1- فومهای آتشنشانی شیمیایی
همه موادی که ساختار شیمیایی هستند، قطعا از ترکیب و تلفیق 2 ماده شیمیایی ساخته شدهاند و فومها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. معمولا این کفها حاصل از ترکیب محلول قلیایی بیکربنات سدیم با اسید سولفات آمونیوم هستند. البته مواد پایدارکننده نیز برای قدرتبخشی به کفها افزوده میشود.
2- فومهای آتشنشانی مکانیکی
درحالحاضر، ساخت فومهای مکانیکی بهشکل رایجتری نسبت به نوع شیمیایی صورت میگیرد. این مواد حاصل از مخلوط فوم، با غلظت بالا و آب قابل تولید است و نسبت هرکدام براساس استانداردهایی خاص، مشخص میشود. در مرحله نهایی تولید، فرآیند هوادهی صورت میگیرد تا محصول مورد نظر، به مرحله استفاده برسد.
انواع فوم آتش نشانی مکانیکی
همانطور که در بالا اشاره کردیم، ساخت فومهای شیمیایی درحال منسوخشدن است و فومهای مکانیکی بهشکل گستردهای تولید میشوند. البته کفهای مکانیکی نیز در 2 نوع وجود دارند که در ادامه آنها را ذکر کردهایم.
- فوم مکانیکی طبیعی
- فوم مکانیکی ساختگی
– فوم مکانیکی طبیعی:
این فومها با توجه به نام خود، ساختهشده از موادی کاملا طبیعی و فاقد ضرر هستند که در انواع مختلفی ساخته میشوند. معرفی و شرح مختصری از زیرمجموعههای این محصول را در ادامه میخوانید.
1- فوم پروتئینی منظم (FPF)
این فومها با توجه به نام خود، پایه پروتئینی دارند. سرعت انتشار آنها پایین است ولی پوشش مستحکم و استقامت گرمایی مطلوبی را ارائه میدهند. این محصولات ساختهشده از پروتئین و آمینواسیدهایی همچون کراتین غنیشده هستند که منبع اصلی تولید آنها را میتوان گیاهان، سم و شاخ حیوانات دانست.
2- فوم فلورو پروتئینی (FPF)
این مشتقات فومهای تغلیظشده پروتئینی، دارای مقادیری از مواد فعالکننده سطحی فلوئوردار هستند. چنین ترکیبی با کاهش کشش سطحی، قدرت جریان فوم را بهبود میبخشد. فومهای FPF جهت پیشگیری از حریق مخازن نفتی و صنایع شیمیایی، کاربردهای گستردهای دارند.
3- فوم فلورو پروتئین تشکیلدهنده لایه نازک (FFFP)
از دیگر انواع فوم آتش نشانی که با نام تری.اف.پی شناخته میشود، ساختهشده بر پایه پروتئین و مواد فعال سطحی است ولی فرمولاسیون آنها پیچیدگیهای بیشتری را در خود دارد. این محصول با غلظت 3 و 6 درصد، اثربخشی قویتری در خاموشکردن حریق مایعات ایفا میکند.
4- فوم فلورو پروتئین تشکیلدهنده لایه نازک مقاوم الکلی (AR-FFFP)
این فومها نیز ساختهشده از مواد پروتئینی، مواد فعال فلوئوردار و پلیمرهای پلیساکارید هستند. زمانی که چنین محصولی در حلالهای آبی مانند الکل یا هیدروکرین استفاده میشود، پلیمرهای موجود در آن، غشای محکمی میسازند که جداسازی فوم از سوخت را فراهم میکند و درنهایت از تخریب پوششهای تولیدشده خود جلوگیری بهعمل میآورد.
– فوم آتش نشانی ساختگی:
فومهای ساختگی یا سنتزی که نمونهای از فومهای مکانیکی هستند، از ترکیب مقداری مواد افزودنی و مواد فعال سطحی تولید میشوند و درجه سمیت و تخریب آنها به نسبت کفهای طبیعی بیشتر است. در ادامه با انواع متعدد این محصولات آشنا میشوید.
1- فوم کلاس A
فرمولاسیون این محصول بر پایه ترکیبات فعال سطحی هیدروکربنی، بازدارندهها، پایدارکنندهها و حلالهاست. این مواد خاصیت نفوذپذیری نسبتا خوبی دارند و ضمن کمک به فروکشکردن بخار قابل احتراق مواد، عملیات خنکسازی را در محیط فراهم خواهند کرد.
2- فوم پرتوسعه
خاموشکنندههای پرتوسعه، نمونه غلیظشده فومهای کلاس A هستند و ترکیبات آنها همسان است. در واقع درصد حجم فوم A نسبت به آب، یک درصد است اما در این محصولات، کفها با نسبت 5.1 یا 5.2درصد با آب ترکیب میشوند. به همین دلیل به آنها پرتوسعه میگویند.
3- فوم تشکیلدهنده لایه نازک آبی (AFFF)
AFFF از انواع فوم آتش نشانی با ساختاری کاملا مصنوعی و با غلظتهای یک، 3 و 6درصد است که از حاصل ترکیب مواد فعال سطحی غیریونی، مواد سطحی فلوئوروکربنی، حلالهایی مانند اترگلیکول و عوامل تنظیمکننده ویسکوزیته تشکیل میشود.
فومهای AFFF خاصیت پایداری طولانیمدت و مقاومت گرمایی مطلوبی دارند. حبابهای آن با بالاترین سرعت ممکن، به سطوح درحال سوختن دسترسی پیدا کرده و آن را خاموش میکنند. پس میتوان آن را در شمار خاموشکنندههای پرقدرت بهحساب آورد.
4- فوم تشکیلدهنده لایه نازک آبی مقاوم دربرابر الکل (AR-AFFF)
این فومها برای مایعات آتشزایی مانند حلالهای قطبی و هیدروکربنها بهکار میرود. در واقع ساخت چنین فومهایی مانند نمونه قبلی (AFFF) است؛ با این تفاوت که درصد مواد شیمیایی و مواد فلوئوردار آن تغییر میکند. از دیگر ترکیبات مهم دیگری که خاصیت مقاومت این محصول را دربرابر الکل افزایش میدهد، پلیمرهای پلیساکاربدی هستند. نحوه طراحی فومهای AR-AFFF، بهگونهای است که غلطت 3درصد آن برای محلولهای هیدروکربنی و غلظت 6 درصد آن برای حلالهای قطبی مورد استفاده قرار میگیرد.
خصوصیات انواع فوم آتش نشانی
بحثهای گوناگونی پیرامون ویژگی فومهای اطفای حریق وجود دارد. نمیتوان بهطور قطع درمورد جزئیات کارایی و ویژگیهای آنها نظر داد چراکه هرکدام بسته به نحوه تولید و ترکیبات موجود در خود، خصوصیات منحصربهفردی را ارائه میدهند. بهطور کلی، میتوان گفت که انواع فوم آتش نشانی در خواص مختلف و با چسبندگی مطلوب خود بر روی حریق، مانع از نفوذ اکسیژن به شعلهها میشوند و پوششدهی خوبی را در ناحیه آتشگرفتگی ارائه میدهند.
فومها نسبت به حرارت ناشی از آتش، مقاومت خوبی دارند. حبابهای ایجادشده در اثر پاشش کپسولهای فومی، تاثیر قدرتمندی از خود در خاموشکردن شعلهها بر جای میگذارند. البته مسئله فرونشاندن گازهای منتشرشده به نوع کف و قدرت تحمل آن بستگی دارد.
جمعبندی
انواع فوم آتش نشانی، خاموشکنندههایی سرشار از حبابهایی کوچک و پر از هوا هستند که همچون پتو روی حریق آوار شده و شروع به خاموشکردن آن میکنند. آنها برحسب ساختار ترکیبی و غلظت خود درجهبندی میشوند و هریک ویژگیهای متفاوتی را هنگام اطفا از خود بروز میدهند. با توجه به اینکه سالانه میلیونها نفر از آتشسوزی خسارتهای زیادی میبینند، راهکارهای اطفا از اهمیت بالایی برخوردار است. شاید با فکرکردن به این حادثه، ذهنتان معطوف ریختن آب شود اما این رویکردی اشتباه است که در برخی موارد منجر به اتفاقات ناگوارتری خواهد شد.
