سیستم اطفا حریق FM200 برای چه مکان هایی مناسب است؟
سیستم اطفای حریق FM200 به دلیل کارایی بالا در حفاظت از تجهیزات حساس الکترونیکی و مواد قابل اشتعال، بهویژه در فضاهایی که افراد در آن حضور دارند، انتخابی ایدهآل به شمار میرود. این سیستم برای محیطهایی مانند اتاقهای ترانسفورماتور، سوئیچگیرها، اتاقهای پمپ و موتور، ایستگاههای رله، و انبارهای ذخیرهسازی مایعات قابل اشتعال به طور ویژه مناسب است. بهطور کلی، استفاده از این سیستم برای موارد زیر توصیه شده است:
- اتاق سرور و دیتاسنترها با تجهیزات الکترونیکی و داده های بسیار ارزشمند.
- مراکز کنترل ترافیک هوایی.
- اتاقهای بایگانی و نگهداری اسناد مهم.
- سایتها و شبکههای مخابراتی.
- موزهها و نمایشگاهها.
- سکویهای دریایی.
- تأسیسات نفت و گاز و نیروگاهها.
- کارگاهها و فضاهای صنعتی دارای ماشینآلات سنگین.
- اتاقهای ژنراتور اضطراری برای تامین برق در مواقع ضروری.
- اتاقهای پمپ که در سیستمهای مختلف نیاز به حفاظت دارند.
- انبارهای نگهداری رنگ و مواد شیمیایی.
- انبارهای ذخیرهسازی مواد و مایعات قابل اشتعال.
- اتاقهای کنترل و فضاهای دارای تجهیزات الکتریکی حساس.
- انبارهای نگهداری تجهیزات پزشکی و مواد دارویی.
- آزمایشگاههایی که نیاز به حفاظت ویژه دارند.
1- اطفای حریق FM200 در اتاق سرور (دیتا سنتر)
اتاقهای سرور و مراکز داده، به دلیل ذخیرهسازی حجم عظیمی از دادهها و اطلاعات حیاتی، جهت حفظ ایمنی در برابر خطرات ناشی از حریق، به شدت به سیستمهای اطفا حریق پیشرفته وابسته هستند. سیستم اطفا حریق اتاق سرور، به ویژه اطفای حریق FM200، با توانایی خاموش کردن آتش در کمترین زمان، ویژگی غیرخوردنی، عدم ایجاد رسوب یا آسیب رساندن به تجهیزات الکترونیکی، به عنوان ایدهآلترین گزینه برای این محیطها شناخته میشود. این سیستم با عملکرد سریع و کارآمد خود، از تخریب دادهها و وقفه در خدمات جلوگیری میکند و تجهیزات حساس را در مقابل حریق محافظت میکند.
ویژگی های کلیدی سیستم FM200 در اتاق سرور
- سرعت و کارایی: این ویژگی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا هرگونه تأخیر میتواند منجر به خسارات جدی به تجهیزات سرور و اطلاعات موجود در آنها شود.
- محافظت از تجهیزات حساس: برخلاف سیستمهای اطفای حریق سنتی که با آب یا مواد شیمیایی عمل میکنند، سیستم اطفای حریق FM200 با استفاده از گاز عامل تمیز (Clean Agent) بدون رسوب و تخریب تجهیزات حساس سرور، عملیات اطفا را انجام میدهد. به همین دلیل، هزینههای تعمیر و جایگزینی تجهیزات پس از حادثه بهطور چشمگیری کاهش مییابد.
- ایمنی پرسنل و محیط: گاز FM200 خاصیت سمی ندارد و سلامت کارکنان و ایمنی محیط را تضمین میکند. این موضوع در اتاقهای سرور که معمولاً فضای محدودی دارند، اهمیت بسزایی دارد. کارکنان پس از خاموش شدن آتش و تهویه مطبوع، میتوانند بدون هیچگونه نگرانی و بلافاصله به کار خود بازگردند.
- قابلیت تست و نگهداری آسان: این سیستم امکان انجام تستهای منظم و روزانه را فراهم میآورد و به مدیران اطمینان میدهد که سیستم اطفای حریق قبل از وقوع هرگونه حادثه به درستی کار میکند.
- عدم نیاز به پاکسازی پس از اطفا:اطفای حریق FM200 عملیات اطفا را بدون بر جای گذاشتن هرگونه رسوب یا مواد زائد انجام میدهد. این ویژگی به حداقل رساندن زمان بازگشت به حالت عادی و از سرگیری فعالیتها کمک میکند.
2- اتاقهای آرشیو و نگهداری اسناد
اتاقهای آرشیو و نگهداری اسناد، مکانهایی حیاتی برای سازمانها، نهادها و مراکز فرهنگی به شمار میروند. این محیطها حاوی انبوهی از اطلاعات ارزشمند، اسناد تاریخی، نسخ خطی کمیاب، نقشهها، عکسها و سایر مدارک منحصر به فرد هستند که اهمیت حفاظت از آنها در برابر آتشسوزی بر کسی پوشیده نیست.
حریق در این مکانها نه تنها میتواند به نابودی میراث مکتوب و آثار فرهنگی گرانبها منجر شود، بلکه دادههای کلیدی سازمانها را نیز به خطر میاندازد و خسارات جبرانناپذیری را به بار میآورد. یکی از مزایای برجسته سیستم FM200 عدم استفاده از آب یا مواد شیمیایی سنگین در فرایند اطفای حریق اتاقهای آرشیو و نگهداری اسناد است. استفاده از آب میتواند به طور جدی به اسناد کاغذی آسیب برساند و حتی موجب از بین رفتن دائمی آنها شود.
همچنین، مواد شیمیایی سنگین ممکن است باعث تغییر رنگ، پوسیدگی یا دیگر آسیبهای شیمیایی به اسناد شوند. بنابراین، استفاده از گاز FM200 که هیچ یک از این معایب را ندارد، انتخابی مطلوب برای محافظت از اسناد و مدارک حفظ شده در اتاقهای آرشیو است.
3- مکانهای خطرناک و حساس
در مکانهایی مانند آزمایشگاهها، کارخانجات، انبارهای مواد شیمیایی و سایر محیطهای صنعتی که با مواد قابل اشتعال و خطرناک سر و کار دارند، وجود یک سیستم اطفای حریق پیشرفته، سریع و قابل اعتماد، اهمیتی حیاتی دارد. این سیستم با سرعت بالای اطفای حریق، از گسترش شعلهها و تبدیل یک حادثه کوچک به فاجعهای بزرگ جلوگیری میکند.
همچنین، استفاده از گازی خنثی و بدون بقایای مضر، از بروز آسیب به تجهیزات حساس، مواد شیمیایی و فرآیندهای تولید ممانعت میکند و هزینههای مربوط به تعمیر، جایگزینی و بازسازی پس از حادثه را به حداقل میرساند. علاوه بر این، مهار سریع شعلهها و عدم انتشار گازهای سمی، از سلامت کارکنان و ایمنی محیط زیست محافظت میکند.
در نهایت، سرعت بالای اطفای حریق و عدم نیاز به پاکسازی گسترده پس از آن، زمان توقف خطوط تولید و فعالیتهای کاری را به حداقل میرساند که این امر به ویژه در صنایعی که وقفه در عملیات میتواند به خسارات مالی هنگفت منجر شود، اهمیت بسزایی دارد.
مزایای سیستم اطفا حریق FM200
سیستم اطفا حریق گاز FM200 با استفاده از گاز غیرسمی Heptafluoropropane (هیدروفلوئوروکربن – HFC) که سازگار با محیط زیست است به عنوان عامل خاموشکننده FM200، با سرعت بسیاربالا اطفا حریق (کمتر از 10 ثانیه) را انجام داده و خسارات را بهحداقل میرساند. این سیستم جهت نصب و راه اندازی نیاز به یک فضایمحدود و کوچک داشته و محافظت بسیار بالایی، در رویارویی با طیفگستردهای از خطرات، ایجاد میکند.
گاز اطفای حریق، با استفاده از نازلهای تخصصی و یک شبکه لولهکشی سامانیافته، بهطور یکنواخت با فشار بالای ایجادشده توسط نیتروژن، در محیط پخش میشود. همانطور که قبلا اشاره کردیم، با رقیقکردن اکسیژن محیط و حذف گرما (دو ضلع مهم حریق)، آتش را با قدرتبالایی مهار میکند. گاز FM-200 پس از خاموششدن حریق، به سرعت تجزیه و به گازهای غیرمضر و غیرسمی تبدیل میشود.
این موضوع امکان بازگشت کارمندان به محلکار را در اسرع وقت فراهم میکند. سرعت عمل بالا، کارایی زیاد و خنثی کردن حریق با حداقل خسارت، ازجمله مزایای بسیارمهم است. بهطور خلاصه مزایای استفاه از سیستم اطفا حریق FM200 شامل موارد زیر است:
- غیر سمی بودن و ایمنی بالا در محیطهای بسته.
- غلظت طراحی بسیار پایین (7.5 درصد) و عدم تاثیر منفی روی سیستم قلبی و عروقی انسان.
- سرعت بسیار بالای اطفای حریق (نزدیک به 10 ثانیه) و حداقل خسارت.
- غیررسانا بودن و عدم هدایت الکتریکی (عایق جریان الکتریکی).
- عدم کاهش اکسیژن محیط اطفا پس از تخلیه.
- تنوع بالای نازلها و سیلندرها.
- فشار پایین جهت ذخیرهسازی (24 و 27 بار).
- جایگزین بسیار مناسب گازهای مضر خانواده هالون 1301.
- بازه زمانی بسیارپایین حضور در جو زمین (نزدیک به 30 سال)، عدم تخریب لایه ازون (سازگار با محیط زیست).
- پس از اطفا، هیچ تخریبی باقی نمیگذارد و برای تجهیزات، لوازم الکترونیکی و ماشینآلات ضرری ندارد.
- در مقایسه با سایر مواد تمیز مانند سیال حفاظت آتش 3M™ Novec™ 1230 گزینهای مقرونبهصرفهتر است.
- مقدار کمی از این ماده برای اطفاء حریق لازم است. به همین دلیل سیلندرهای کوچکتر و کمتری در مقایسه با سایر عوامل مانند سیال 3M Novec 1230 نیاز دارد.
معایب سیستم اطفا حریق FM200
با وجود مزایای بسیار سیستم اطفاء حریق گازی FM-200، محدودیتهایی نیز دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. در ادامه به برخی از این معایب اشاره میشود:
- پتانسیل گرمایش جهانی بالا: این سیستم نسبت به برخی عوامل دیگر، تاثیر بیشتری بر گرمایش جهانی دارد.
- هزینههای نصب و نگهداری: هزینههای نسبتا بالای نصب و نگهداری ممکن است برای برخی کسبوکارهای کوچک دشوار باشد.
- نیاز به فضای مناسب: برای نگهداری سیلندرهای گاز، به فضای کافی نیاز دارد که در محیطهای محدود میتواند مشکلساز شود.
- کاهش کارایی در دماهای خاص: این سیستم در دماهای بسیار بالا یا پایین، عملکرد بهینهای ندارد.
- هزینه بالاتر: نسبت به برخی از عوامل خاموشکننده دیگر، هزینه این سیستم بیشتر است.
خطرات گاز FM200 و توصیههای ایمنی
گاز FM200 یکی از گازهای هالوکربنی است که به عنوان یک گزینه ایمن و مؤثر در سیستمهای اطفای حریق شناخته میشود. با این حال، آگاهی از خطرات گاز FM200 و رعایت نکات ایمنی در هنگام استفاده از آن بسیار مهم است. در ادامه به بررسی دقیقتری از خطرات گاز FM200، نکات ایمنی و مدت زمان مجاز قرارگیری در معرض این گاز میپردازیم.
ایمنی FM200: آیا این گاز بیخطر است یا سمی؟
خطرات گاز FM200 در مقایسه با سایر گازهای اطفای حریق، معمولاً برای انسان محدود است. بخارات این گاز غیرسمی هستند و استنشاق آن به طور معمول باعث مسمومیت یا مشکلات تنفسی نمیشود. با این حال، تماس مستقیم مایع آن با پوست یا چشم ممکن است سرمازدگی ایجاد کند. بنابراین، استفاده صحیح و مطابق با اصول ایمنی از این گاز، خطرات جدی برای سلامت انسان به همراه نخواهد داشت.
همچنین، در محل پاشش مستقیم باید همیشه از محافظ چشم و صورت استفاده شود. ایمنی این سیستم، به شرایط طراحی آن بستگی دارد و در طراحی باید به غلظتی توجه شود که هیچ اثر منفی قابل مشاهدهای نداشته باشد (NOAEL – No Observed Adverse Effect Level).
توصیههای ایمنی در استفاده از گاز FM200
موارد ایمنی که شرکتهای تولید کننده گاز Fm200 در برگه اطلاعات ایمنی (Safety Data Sheet) خود منتشر کردهاند را، به صورت خلاصه بررسی میکنیم:
- تماس با چشم: در صورت تماس با چشم، حداقل به مدت 15 دقیقه با آب بشویید و فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- تماس با پوست: اگر گاز FM200 با پوست تماس پیدا کرد، ناحیه آسیبدیده را با آب شستشو دهید و در صورت بروز یخزدگی، به پزشک مراجعه کنید.
- استنشاق: اگر پس از اطفای حریق در محیط، تنفس برای شما دشوار است، به فضای باز بروید.
- بلع: این گاز به صورت گاز در محیط پخش میشود و قابل بلع نیست.
- تهویه مناسب: پس از استفاده از گاز FM200، منطقه را تخلیه و تهویه کنید و از ورود به مناطقی که غلظت بالای گاز در آن وجود دارد، خودداری کنید.
- ملاحظات ویژه: افراد مبتلا به بیماریهای قلبی، تنفسی یا اختلالات سیستم عصبی مرکزی ممکن است بیشتر مستعد تأثیرات و عوارض باشند.
مدت زمان مجاز قرارگیری در معرض گاز FM200
گاز FM200 در غلظتهای مختلف ممکن است برای سلامتی انسان خطراتی به همراه داشته باشد. بر اساس استاندارد NFPA-2001، مدت زمان ایمن برای قرارگیری در معرض این گاز به شرح زیر است:
- غلظت کمتر از 10.5 درصد: حداکثر مدت زمان مجاز برای قرارگیری در این غلظت 5 دقیقه است.
- غلظت 12 درصد: در این سطح غلظت، حداکثر مدت زمان مجاز برابر با 49 ثانیه است.
جایگزینهای مناسب برای سیستم FM-200
کاهش تدریجی مصرف FM-200 از اول ژانویه ۲۰۲۲ آغاز شده است. اما باید توجه داشت که این روند بهصورت تدریجی اجرا میشود و به معنای توقف کامل استفاده از FM-200 نیست. هدف این برنامه، کاهش تدریجی تولید و مصرف HFCها است، که باعث خواهد شد این گازها بهمرور زمان کمتر در دسترس باشند و هزینههای استفاده از آنها افزایش یابد.
برنامه زمانی قانون AIM برای کاهش HFCها به این صورت است: در سال 2023، تولید HFCها به 90 درصد از مقدار پایه کاهش یافت. تا سال 2024، این میزان به 60 درصد از مقدار پایه خواهد رسید. کاهشهای بیشتر نیز طی سالهای آینده اعمال میشود تا در نهایت، تا سال 2036، تولید HFCها به 15 درصد از مقدار پایه برسد. خوشبختانه، گزینههای مختلفی به عنوان جایگزین در دسترس هستند، از جمله:
- ANSUL INERGEN
- 3M Novec 1230
- CO2 فشار بالا
- CO2 فشار پایین
- سیستمهای اطفای حریق با آب مه (Water Mist)
مقایسه Novec 1230 و FM-200
FM-200 و Novec 1230 هر دو از جمله سیستمهای اطفاء حریق تمیز و سریعالعمل هستند که بدون آسیب رساندن به تجهیزات حساس و الکترونیکی، برای استفاده در فضاهای اشغالشده ایمن محسوب میشوند. از ویژگیهای مشترک این دو ماده میتوان به عدم باقیماندن هیچگونه پسماند پس از تخلیه اشاره کرد که نیاز به پاکسازی را از بین میبرد.
ویژگیهای مشترک:
- عملکرد سریع و مؤثر: هردو به سرعت حریق را خاموش میکنند.
- بدون آسیب به تجهیزات حساس: هیچکدام به تجهیزات الکترونیکی آسیب نمیرساند.
- عدم نیاز به پاکسازی پس از تخلیه: پس از استفاده، هیچگونه پسماندی باقی نمیماند.
ترکیب شیمیایی و حالت ذخیرهسازی:
- Novec 1230: این ماده یک ترکیب شیمیایی از نوع فلوئورکتون (Fluoroketone) است که به صورت مایع در سیلندرها ذخیره میشود و هنگام تخلیه به گاز تبدیل میشود.
- FM-200: از ترکیبات هیدروفلوئوروکربن (HFC) است که به صورت مایع فشرده در سیلندرها ذخیره میشود و هنگام تخلیه به شکل گاز آزاد میشود.
نیاز به سیلندر:
- Novec 1230: به دلیل چگالی کمتر و نیاز به مقدار بیشتر ماده، سیستمهای Novec 1230 به سیلندرهای بزرگتر یا تعداد بیشتری سیلندر نسبت به FM-200 نیاز دارند. این موضوع میتواند در فضاهای محدود چالشبرانگیز باشد.
تأثیرات زیستمحیطی:
- هر دو ماده: هیچکدام از این مواد به لایه ازون آسیب نمیرسانند و به عنوان دوستدار محیط زیست شناخته میشوند.
- Novec 1230: دارای پتانسیل گرمایش جهانی (GWP) بسیار پایین (1) و عمر جوی کوتاه (بین 3 تا 5 روز) است، بنابراین تأثیر بسیار کمتری بر تغییرات اقلیمی دارد.
- FM-200: دارای GWP بالاتر (حدود 3220) و عمر جوی طولانیتر است، بنابراین، تأثیر بیشتری بر تغییرات اقلیمی دارد.
تفاوت بین گاز CO2 و FM200
یکی از تفاوتهای اصلی بین گاز CO2 و FM200 این است که CO2 برای محیطهایی که انسانها حضور دارند، مناسب نیست. دلیل این امر، نیاز به غلظت بسیار بالایی از CO₂ برای اطفای حریق است، که این غلظت میتواند برای انسانها خطرناک باشد و منجر به خفگی شود. در مقابل، FM200 به غلظت کمتری برای خاموش کردن آتش نیاز دارد، که این ویژگی آن را برای استفاده در محیطهایی که افراد حضور دارند، ایمنتر میکند.
FM200 برخلاف CO₂ به طور جزئی تبخیر میشود، که این ویژگی به آن اجازه میدهد تا به نقاط دورتر در محیط دسترسی پیدا کند و آتش را در مکانهای دشوارتر نیز خاموش کند. این توانایی FM200 در انتشار و پوشش فضاهای بزرگ، آن را به گزینهای مطلوب برای اطفای حریق در مکانهایی مانند اتاقهای سرور و مراکز داده تبدیل کرده است.
استانداردهای FM200
- NFPA 2001 – استاندارد سیستم های اطفاء حریق با عامل تمیز.
- ISO 14520-1 – سیستم های اطفاء حریق گازی – الزامات عمومی.
- BS 15004-1 – سیستم های آتش نشانی ثابت – سیستم های اطفاء گاز.
- UL 2127 – واحدهای سیستم خاموش کننده عامل تمیز کننده گاز بی اثرمرجع دارای صلاحیت [AHJ].
استاندارد NFPA 2001 توسط انجمن ملی حفاظت در برابر آتش آمریکا (NFPA) تدوین شده و نقش مهمی در طراحی، نصب و بهرهبرداری از سیستمهای اطفای حریق اتوماتیک گازی FM200 دارد. این استاندارد شامل موارد زیر میشود:
- انتخاب و نصب تجهیزات: استاندارد NFPA 2001 الزامات و دستورالعملهایی برای انتخاب و نصب صحیح تجهیزات سیستمهای FM200 ارائه میدهد. این شامل نصب و راهاندازی مناسب، انتخاب مناسب اجزای سیستم و رعایت استانداردهای ایمنی است.
- نگهداری و تعمیرات: این استاندارد دستورالعملهای مفصلی برای نگهداری منظم، بازرسی و تعمیرات دورهای سیستمهای FM200 فراهم میکند. این امر شامل بازبینیهای دورهای، انجام تستهای عملکردی و تعویض قطعات مصرفی میباشد.
- آزمایش و بازرسی: مطابق با استاندارد NFPA 2001، آزمایشهای دورهای و بازرسیهای منظم برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم در طول عمر مفید آن الزامی است. این آزمایشها شامل شبیهسازی شرایط واقعی آتشسوزی میشود.
- رعایت استانداردهای ایمنی: این استاندارد الزامات و دستورالعملهایی برای رعایت استانداردهای ایمنی محیط کار و حفاظت از کارکنان در زمان نصب، بهرهبرداری و نگهداری از سیستمهای FM200 ارائه میدهد. این موارد، شامل استفاده از تجهیزات حفاظت فردی و پیشگیری از حوادث شغلی است.
با رعایت استاندارد NFPA 2001، میتوان از طراحی، نصب و بهرهبرداری ایمن و موثر از سیستمهای اطفای حریق اتوماتیک گازی اف ام 200 اطمینان حاصل کرد. این استاندارد، چهارچوب جامعی برای تضمین ایمنی و کارایی این سیستمها در محیطهای مختلف فراهم میکند.
دانلود استاندارد NFPA 2001 (ادیت 2022)
کاربر گرامی جهت آشنایی بیشتر و بررسی جزئیات، استاندارد NFPA2001 ادیت سال 2022 میتوانید فایل PDF شامل 152 صفحهای این نگارش را به صورت رایگان، دانلود فرمایید. این استاندارد شامل الزاماتی برای انتخاب و نصب تجهیزات، نگهداری و تعمیرات منظم، آزمایشها و بازرسیهای دورهای، رعایت استانداردهای ایمنی محیطی و شغلی است. همچنین، به عنوان یک منبع معتبر و قابل اعتماد برای طراحان، مهندسان، و کارشناسان ایمنی و بهرهبرداران سیستمهای اطفا حریق کاربردی خواهد بود.