سیستم اطفا حریق اتاق سرور (دیتاسنتر)

بروز آتش در این محیط‌ها، علاوه بر آسیب به سخت‌افزارهای گران‌قیمت، می‌تواند منجر به از دست رفتن دائمی داده‌ها، اختلال در سرویس‌دهی، و زیان‌های اقتصادی سنگین شود. بنابراین، پیاده‌سازی یک سیستم اعلام و اطفا حریق مؤثر، یک الزام اساسی برای تضمین امنیت و پایداری عملیات در این فضاها محسوب می‌شود. در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر انواع سیستم‌ها، مزایا و معایب آن‌ها و استانداردهای لازم برای انتخاب و نصب این سیستم‌ها می‌پردازیم.

اتاق سرور (مراکز داده، دیتا سنتر) چیست؟

اتاق سرور (Server Room) و مراکز داده، اتاق اختصاصی نگهداری و مدیریت منابع سرور و تجهیزات یک شبکه است. اتاق ‌های سرور قلب تپنده کسب‌وکارهای مدرن هستند که زیرساخت‌های اطلاعاتی و دیتاهای مهمی را در خود جای داده‌اند. در اتاق سرور، سرورها، روترها، سوئیچ‌ها، ذخیره‌سازها و سایر تجهیزات مرتبط با شبکه، پردازش داده و ارائه خدمات اینترنتی نگهداری می‌شوند.برای حفاظت از سرورها و تجهیزات الکترونیکی، وجود یک سیستم اطفا حریق مناسب و مؤثر، ضروری است. خاموش‌کننده‌های سنتی، کف و فوم، مبتنی بر پایه آب و … آسیب‌های غیرقابل جبرانی به سرورهای شما وارد می‌کنند و استفاده از این سیستم‌ها بر روی تجهیزات حساس سرورها می‌تواند باعث از بین رفتن آن‌ها شود. همچنین، خاموش‌کننده‌های آب و کف می‌توانند رسانای الکتریسیته باشند، بنابراین هنگام برخورد با آتش‌سوزی کلاس C (تجهیزات الکتریکی فعال)، ممکن است با استفاده از این سیستم‌ها اوضاع را بدتر کنید.

مهم ترین عوامل ایجاد حریق در اتاق سرور

• افزایش دما: تجهیزات الکترونیکی در اتاق سرور همواره در حال فعالیت بوده و گرمای زیادی تولید می‌کنند. اگر دما کنترل نشود، ممکن است به آتش‌سوزی منجر شود.
• اتصال کوتاه: نقص در کابل‌کشی یا خرابی تجهیزات الکتریکی می‌تواند منجر به ایجاد اتصال کوتاه و آتش‌سوزی شود.
• مصرف بیش از حد جریان: اضافه بار الکتریکی یا استفاده نادرست از منابع برق باعث افزایش دما و در نهایت آتش‌سوزی می‌شود.
• نقص در سیستم‌های خنک‌کننده: اگر سیستم‌های تهویه یا خنک‌کننده به درستی عمل نکنند، احتمال وقوع آتش‌سوزی افزایش می‌یابد.

متن انگلیسی:

Wiring malfunctions, overheating, overloading, or short-circuiting can all quickly cause a fire in electric-heavy rooms such as a server room. Businesses need a solution that acts quickly to extinguish fires correctly without damaging the servers. A trained fire safety technician will be able to help design a system that alleviates this risk, and limits any risk of damage that may arise.

ترجمه متن:

خرابی سیم‌کشی، داغ شدن بیش از حد، اضافه‌بار یا اتصال کوتاه همگی می‌توانند به‌سرعت باعث آتش‌سوزی در اتاق‌های مملو از تجهیزات الکتریکی مانند اتاق سرور شوند. کسب‌وکارها به راه‌حلی نیاز دارند که بتواند به‌سرعت آتش را به‌درستی خاموش کند، بدون اینکه به سرورها آسیبی وارد شود. یک تکنسین آموزش‌دیده ایمنی حریق می‌تواند در طراحی سیستمی که این خطر را کاهش دهد و احتمال هرگونه آسیب را به حداقل برساند، کمک کند.

impactfireservices

سیستم اعلام حریق در اتاق سرور (شناسایی و هشدار)

سیستم اعلام حریق اتاق سرور مسئول شناسایی آتش‌سوزی در مراحل ابتدایی است. برای این منظور، سنسورهای حساس به دود، حرارت یا هر دو در نقاط مختلف اتاق سرور نصب می‌شوند. در صورت تشخیص وقوع آتش‌سوزی، این سنسورها سیگنالی را به پنل کنترل ارسال می‌نمایند. این سیستم با تولید صدا، ارسال پیامک و یا تماس تلفنی به افراد مسئول، در صورت بروز خطر، آن‌ها را آگاه می‌سازد.

اجزا سیستم اعلام حریق اتاق سرور

1. مرکز کنترل: هسته مرکزی سیستم که شامل چندین زون است. فعال شدن یک زون باعث اعلام هشدار می‌شود و زون دیگر علاوه بر هشدار، سیستم اطفاء را فعال می‌کند.
2. دتکتور (تشخیص‌دهنده): شامل دتکتور دودی، حرارتی و مالتی. دتکتورهای دودی یا مالتی به دلیل سرعت بالا در تشخیص آتش‌سوزی توصیه می‌شوند.
3. سیستم آنالیزور محیطی (Air Sampling): با مکش هوای اتاق و آنالیز آن، پیامی به کنترل پنل ارسال می‌کند.
4. شستی اعلام حریق: برای فعال‌سازی دستی سیستم در مواقع اضطراری طراحی شده است.
5. چراغ هشدار اعلام حریق: به محض تشخیص آتش‌سوزی روشن می‌شود.
6. آژیر اعلام حریق: افراد را از خطر مطلع می‌سازد.
7. دستگاه تلفن‌کننده و ارسال پیامک: با دریافت فرمان از کنترل پنل، تماس تلفنی و پیامک هشدار را ارسال می‌کند.
8. باتری: تأمین انرژی مورد نیاز در صورت قطع برق.

انتخاب دتکتور مناسب سیستم اعلام حریق اتاق سرور (دیتاسنتر)

در طراحی سیستم‌های اعلام حریق برای دیتاسنترها، انتخاب نوع دتکتور مناسب بسیار حیاتی است. هر نوع دتکتور به علائم خاصی از حریق حساسیت نشان می‌دهد و انتخاب صحیح آن می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر امنیت و عملکرد دیتاسنتر داشته باشد.

1- دتکتور تشخیص دود EWSD

این نوع دتکتور به ذرات دود در محیط حساس است و به عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم اعلام حریق در اتاق‌های سرور شناخته می‌شود. دتکتورهای دودیEWSD می‌توانند حتی قبل از اینکه دود به صورت مرئی ظاهر شود، حضور آن را تشخیص دهند. این ویژگی آنها را به ابزاری بسیار پیشرفته و موثر برای پیشگیری از حریق در مراحل اولیه تبدیل می‌کند. در واقع، این دتکتور اولین خط دفاعی در برابر حریق به شمار می‌رود.

2- دتکتور تشخیص حرارت

دتکتورهای حرارتی به افزایش دما در محیط حساس هستند. این دستگاه‌ها زمانی فعال می‌شوند که دما از حد معینی بالاتر رود. این نوع دتکتورها برای فضاهایی که احتمال تشکیل دود کم است، مانند اتاق‌هایی با تجهیزات الکتریکی، مفید هستند. با این حال، در دیتاسنترها که اغلب با دود سر و کار دارند، استفاده از دتکتورهای حرارتی ممکن است به تنهایی کافی نباشد و به عنوان مکمل دتکتورهای دودی استفاده می‌شوند.

3- دتکتور تشخیص ترکیبی دود و حرارت

دتکتورهای ترکیبی به طور همزمان به دود و افزایش دما حساس هستند. این ویژگی آنها را به یک راه حل جامع برای تشخیص حریق تبدیل می‌کند، زیرا می‌توانند هم دود و هم حرارت را تشخیص دهند. این نوع دتکتورها برای دیتاسنترها که نیاز به یک سیستم امنیتی قوی و دقیق دارند، مناسب هستند و اغلب به عنوان یک انتخاب ایده‌آل در نظر گرفته می‌شوند.

4- دتکتور تشخیص شعله

این نوع دتکتور به نور و گرمای ناشی از شعله حساس است. دتکتورهای تشخیص شعله برای فضاهایی که احتمال تشکیل شعله وجود دارد، مانند محوطه‌های بیرونی دیتاسنتر یا اتاق‌هایی که شامل تجهیزات پایداری هستند، مناسب هستند. این دتکتورها می‌توانند به سرعت تشخیص دهند که آیا شعله تشکیل شده است یا خیر و به سرعت هشدار دهند.

نحوه انتخاب صحیح دتکتور برای دیتاسنتر

برای انتخاب دتکتور مناسب برای دیتاسنتر، باید به مراحل تشکیل آتش توجه کرد. آتش‌سوزی به چهار مرحله اصلی تقسیم می‌شود:

• تشکیل دود غیر مرئی (بوی آتش): این مرحله 40٪ از مراحل تشکیل آتش را شامل می‌شود. در این مرحله، دود به صورت غیر مرئی تشکیل می‌شود و تنها با دتکتورهای حساس می‌توان آن را تشخیص داد.
• تشکیل دود مرئی: دود به صورت مرئی ظاهر می‌شود و می‌تواند با دتکتورهای دودی تشخیص داده شود.
• تشکیل شعله:  شعله تشکیل می‌شود و دتکتورهای تشخیص شعله می‌توانند آن را تشخیص دهند.
• حرارت شعله: حرارت شعله افزایش می‌یابد و دتکتورهای حرارتی می‌توانند آن را تشخیص دهند.

با توجه به اینکه 60٪ از مراحل تشکیل آتش در اتاق سرور به دود تعلق دارد (40٪ دود غیر مرئی و 20٪ دود مرئی)، استفاده از دتکتور تشخیص دود به عنوان گزینه اصلی و محوری برای دیتاسنترها توصیه می‌شود. این دتکتورها قادرند آتش را در مراحل اولیه تشخیص دهند و از امکان گسترش حریق جلوگیری کنند.

سیستم‌ اطفا حریق در اتاق سرور (اقدام و عکس‌العمل)

سیستم‌ اطفا حریق اتاق سرور بر پایه گازهای پاک (Clean Agent) طراحی شده است. استفاده از سیستم سنتی پودر و کف می‌تواند به تجهیزات آسیب برساند؛ بنابراین گازهایی که استاندارد و بی‌خطر برای انسان و تجهیزات باشند، انتخاب می‌شوند. گاز FM200 و IG550 یکی از بهترین گزینه‌ها برای این نوع سیستم‌ها است.

اجزا سیستم اطفاء حریق اتاق سرور

1. گاز IGیا FM200: ماده اصلی اطفاء حریق.
2. سیلندر یا کپسول اطفاء حریق: محل ذخیره‌سازی گاز.
3. شیر برقی: برای آزاد کردن گاز به فرمان کنترل پنل.
4. لوله‌کشی: مطابق با استاندارد NFPA و استفاده از لوله‌های مانیسمان فولادی بدون درز.
5. نازل پاشش 360 درجه: پخش یکنواخت گاز در اتاق.
6. شستی اطفاء دستی و شستی توقف: برای فعال‌سازی یا غیرفعال‌سازی دستی سیستم.

انواع سیستم های اطفاء حریق اتاق سرور

• سیستم آب‌پاش (Sprinkler): برای خاموش کردن حریق‌های بزرگ مناسب است، اما ممکن است به تجهیزات الکترونیکی آسیب برساند.
• سیستم مه‌پاش: با قطرات کوچک‌تر، به تجهیزات آسیب کمتری می‌زند، اما ممکن است در برخی موارد کارایی کافی نداشته باشد.
• سیستم اطفاء حریق گازی: سریع، ایمن و بدون آسیب به تجهیزات الکترونیکی حساس، اما هزینه بالاتری دارد. در ایران از دو گاز FM200 و IG550 استفاده می‌کنند.
• سیستم CO2: کارایی بالا در خاموش کردن آتش با خطر بالقوه برای انسان‌ها.
• سیستم اطفا حریق پودری: برای خاموش کردن حریق از پودرهای شیمیایی استفاده کرده و در برخی دیتاسنترها استفاده می‌شود.

جدول مقایسه سیستم‌های اطفا حریق برای دیتاسنتر

بهترین سیستم‌ اطفا حریق اتاق سرور

طبق استاندارد NFPA 2001، پیشرفته‌ترین و موثرترین روش برای سیستم اطفاء حریق در اتاق سرورهای مرکزی، به‌کارگیری گازهای پاک و بی‌ضرر است. این گازها به عنوان «عوامل پاک» شناخته می‌شوند و نمونه‌هایی از آن‌ها عبارتند از گاز IG و همچنین گاز FM200 که در سیستم اطفا حریق fm200 استفاده می‌شود. بر اساس استاندارد NFPA 2001، در محیط‌هایی که دارای تجهیزات الکترونیکی، مایعات قابل اشتعال، اتاق‌های بایگانی، یا مواد قابل احتراق مانند کاغذ یا چوب هستند، استفاده از گاز FM200 یا IG الزامی است.

انتخاب این گازها به دلیل حفاظت بیشتر از تجهیزات الکترونیکی حیاتی در اتاق سرورها انجام می‌شود، زیرا آن‌ها در حین عملکرد هیچ گونه آسیبی به تجهیزات الکترونیکی وارد نمی‌کنند و پس از استفاده نیز اثری از خود باقی نمی‌گذارند. امنیت بالای این گازها نسبت به افراد و تجهیزات الکترونیکی، آن‌ها را به جایگزین عالی برای گازهای سمی مانند CO2 تبدیل کرده است.

مقایسه گازهای FM200 و CO2 در دیتاسنترها

در بخش امنیت اتاق‌های سرور، انتخاب یک سیستم اطفاء حریق مناسب بسیار حائز اهمیت است. استفاده از CO2 به عنوان گاز خاموش کننده در چنین محیط‌هایی ممکن است با محدودیت‌های فنی و مسائل ایمنی همراه باشد. برخی از مشکلات ناشی از استفاده از سیستم اطفا حریق CO2 در این محیط‌ها به شرح زیر است:

• خطر آسیب به تجهیزات الکترونیکی: CO2 با فشار زیاد ممکن است به تجهیزات آسیب برساند در حالی که FM200 با فشار کمتر و بدون آسیب به تجهیزات عمل می‌کند.
• خطرات بالقوه برای پرسنل: CO2 می‌تواند باعث کاهش اکسیژن و خطرات جانی شود، در حالی که FM200 برای محیط‌های با ورود و خروج مداوم افراد مناسب‌تر است.
• نیاز به فضای بزرگ: سیستم‌های CO2 نیاز به فضای بزرگتری دارند در حالی که FM200 فضای کمتری نیاز دارد.

بهترین کپسول آتش نشانی برای اتاق سرور

1. کپسول های آتش نشانی پودر خشک: این نوع کپسول ها برای خاموش کردن آتش های کلاس A، B و C مناسب هستند. پودر خشک استفاده شده در این کپسول ها، از ورود اکسیژن به منطقه آتش سوزی جلوگیری می کند و از این طریق آتش را خاموش می کند. کپسول های پودر خشک به دلیل توانایی خاموش کردن آتش های مختلف، گزینه مناسبی برای اتاق های سرور هستند.
2. خاموش کننده های CO2: این نوع کپسول ها برای خاموش کردن آتش های کلاس B و C مناسب هستند. گاز CO2 استفاده شده در این کپسول ها، از ورود اکسیژن به منطقه آتش سوزی جلوگیری می کند و از این طریق آتش را خاموش می کند. خاموش کننده های CO2 به دلیل توانایی خاموش کردن آتش های الکتریکی و الکترونیکی، گزینه مناسبی برای اتاق های سرور هستند.
3. ترکیب کپسول های آتش نشانی پودر خشک و خاموش کننده های CO2: این نوع کپسول ها برای خاموش کردن آتش های مختلف مناسب هستند. ترکیب پودر خشک و گاز CO2، از ورود اکسیژن به منطقه آتش سوزی جلوگیری می کند و از این طریق آتش را خاموش می کند.

استاندارد سیستم اطفا حریق اتاق سرور

سیستم‌ اطفا حریق اتاق سرور باید بر اساس استانداردهای ملی و بین‌المللی طراحی، نصب و راه‌اندازی شوند تا ایمنی و کارایی لازم را داشته باشند. برخی از استانداردهای مهم در این زمینه عبارتند از:

• استاندارد NFPA 75: الزامات حفاظت در برابر آتش‌سوزی برای اتاق‌های سرور. (دانلود و مشاهده استاندادر NFPA75 – Data Center)
• استاندارد ISO/IEC 27001: الزامات سیستم مدیریت امنیت اطلاعات.
• استاندارد EN 12845: الزامات طراحی و نصب سیستم‌های اطفای حریق ثابت.
• ASHRAE Guideline 9: دستورالعمل‌های فنی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در سیستم‌های HVAC.

طراحی سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور

سازمان‌های دولتی و خصوصی که می‌خواهند اتاق سرور خود را به سیستم اطفای حریق مجهز کنند، باید این کار را به شرکت‌های متخصص و با تجربه، بسپارند. در طراحی سیستم اعلام و اطفای حریق در اتاق سرور باید به موارد زیر توجه شود:

• ابعاد اتاق: طول، عرض و ارتفاع محل باید به دقت اندازه‌گیری شود.
• بررسی سقف و کف کاذب: شرایط ساختاری اتاق باید ارزیابی گردد.
• انتخاب سیستم سرمایشی مناسب: محاسبه سرعت پرتاب باد برای جلوگیری از ایجاد نقاط داغ.
• طراحی مسیر عبور رک‌ها: این امر به بهینه‌سازی فضای اتاق کمک می‌کند.
• دمای کاری اتاق: دمای ایده‌آل برای اتاق بین 20 تا 24 درجه سانتی‌گراد است.
• تعیین اتاق‌های نیازمند سیستم اطفای حریق: شناسایی فضاهای کلیدی برای نصب تجهیزات.
• مشخص‌سازی محل عبور کابل‌ها: تعیین مسیر دقیق عبور کابل‌ها از سقف یا کف برای جلوگیری از ایجاد موانع و نقاط خطرناک.
• بررسی ارتفاع از سطح دریا: این امر به شناخت بهتر شرایط جوی و تأثیرات آن بر کارایی سیستم اطفای حریق کمک می‌کند.
• غلظت گاز اطفا حریق: غلظت گاز باید بر اساس استاندارد در کلاس C تعیین شود که معمولاً بین 7 تا 9 درصد است.

مراحل اجرای سیستم اعلام و اطفاء حریق در اتاق سرور

اجرای سیستم اعلام و اطفاء حریق در اتاق سرور، فرآیندی منظم و دقیق است که شامل مراحل مختلفی از طراحی و نصب تا تست و راه اندازی می‌شود. در این فرآیند، با توجه به نقشه طراحی شده، اقدامات زیر به ترتیب انجام می‌شوند:

1. نصب لوله‌ها و نازل‌ها: ابتدا شبکه‌ای از لوله‌ها بر اساس نقشه طراحی‌شده در اتاق سرور اجرا می‌شود. این لوله‌ها ماده اطفاء حریق (مانند گازهای FM-200 یا Novec 1230) را به نازل‌های مخصوص هدایت می‌کنند تا در صورت نیاز، این گازها در نقاط حساس اتاق آزاد شوند.
2. نصب سیلندرهای مواد اطفاء: سیلندرهایی که حاوی مواد اطفاء حریق هستند، در مکانی امن و محکم نصب می‌شوند تا در هنگام حادثه آماده باشند.
3. نصب دتکتورها و سیم‌کشی: دتکتورهای دودی، حرارتی و شعله‌ای در نقاط مختلف اتاق نصب می‌شوند و به همدیگر و کنترل پنل مرکزی متصل می‌شوند. کابل‌های این سیستم باید مقاوم به حرارت و نسوز باشند تا در مواقع بحرانی همچنان کار کنند.
4. سیم‌کشی و تأمین برق: برق سیستم از طریق تابلو برق اصلی و با استفاده از UPS (منبع تغذیه بدون وقفه) تأمین می‌شود تا حتی در زمان قطعی برق، سیستم همچنان فعال باقی بماند.
5. راه‌اندازی و تست نهایی: پس از نصب، سیستم راه‌اندازی شده و تست‌های مختلف برای اطمینان از عملکرد درست اجزا انجام می‌شود، از جمله بررسی دتکتورها، نازل‌ها و سیلندرها.

عوامل مؤثر بر قیمت سیستم اطفا حریق اتاق سرور

قیمت سیستم‌های اطفاء حریق اتاق سرور تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. مهم‌ترین عوامل مؤثر بر قیمت این سیستم‌ها شامل موارد زیر است:

• نوع سیستم اطفای حریق: سیستم‌های گازی، آبی، فومی و پودری هر کدام قیمت‌های متفاوتی دارند.
• اندازه و حجم اتاق سرور: اتاق‌های بزرگ‌تر نیاز به سیستم‌های قدرتمندتر و در نتیجه گران‌تر دارند.
• تعداد کپسول‌ها و نازل‌ها: افزایش تعداد این تجهیزات قیمت کلی را افزایش می‌دهد.
• کیفیت و برند تجهیزات: استفاده از برندهای معتبر و باکیفیت معمولاً هزینه بالاتری دارد.
• هزینه نصب و راه‌اندازی: بسته به پیچیدگی سیستم و شرایط محلی، هزینه‌ها متفاوت خواهد بود.
• خدمات پس از فروش و گارانتی: سطوح بالاتری از پشتیبانی و گارانتی طولانی‌مدت نیز بر قیمت تأثیرگذار است.
• استانداردهای ایمنی: پایبندی به استانداردهای سخت‌گیرانه‌تر ممکن است هزینه‌ها را افزایش دهد.
• ویژگی‌های پیشرفته: امکاناتی مانند تشخیص دود، اعلام حریق خودکار و سیستم‌های نظارتی به قیمت کلی می‌افزایند.

خرید سیستم اطفاء حریق اتاق سرور

پس از بررسی اهمیت و ضرورت وجود سیستم اطفا حریق در اتاق‌های سرور، اکنون وقت آن است که به خرید سیستم اطفای حریق مناسب پرداخته شود. خرید سیستم اطفاء حریق برای اتاق سرور نیازمند شناخت نیازهای امنیتی و اطفای حریق مرتبط با این فضا است. توجه به استانداردها و دستورالعمل‌های مربوط به حریق و ایمنی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. بهتر است با متخصصان مهندسی حریق و ایمنی همکاری کنید تا سیستم اطفای حریق مناسب و کارآمدی برای اتاق سرور خود انتخاب کنید.

جمع بندی و نتیجه‌گیری

سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور به عنوان یک اقدام اساسی امنیتی در حفاظت از داده‌ها و تجهیزات حیاتی سازمان‌ها ضروری است. با توجه به خطرات جدی ناشی از آتش‌سوزی، آگاهی از انواع سیستم‌های اطفای حریق و رعایت استانداردهای ایمنی ملی و بین‌المللی می‌تواند به پیشگیری از خسارات مالی و اطلاعاتی کمک کند. با سرمایه‌گذاری در سیستم‌های اطفای حریق کارآمد، می‌توانید امنیت و آینده کسب‌وکار خود را تضمین کنید. شرکت پیشگام گستر راتین با بهره‌گیری از نیروهای متخصص و با تجربه خود و استفاده از پیشرفته‌ترین سیستم‌ها و تجهیزات روز دنیا، خدمات نصب، راه‌اندازی، سرویس و نگهداری سیستم‌های اطفای حریق را در کوتاه‌ترین زمان ممکن ارائه می‌دهد و همواره در کنار شماست تا بتوانید با دریافت بهترین خدمات، ایمنی خود را تضمین نمایید.