سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور (دیتا سنتر)

بنابراین، پیاده‌سازی یک سیستم اعلام و اطفا حریق مؤثر، یک الزام اساسی برای تضمین امنیت و پایداری عملیات در این فضاها محسوب می‌شود. در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر انواع سیستم‌ها، مزایا و معایب آن‌ها و استانداردهای لازم برای انتخاب و نصب این سیستم‌ها می‌پردازیم.

اتاق سرور (مراکز داده، دیتا سنتر) چیست؟

اتاق سرور (Server Room) و مراکز داده، اتاق اختصاصی نگهداری و مدیریت منابع سرور و تجهیزات یک شبکه است. اتاق ‌های سرور قلب تپنده کسب‌وکارهای مدرن هستند که زیرساخت‌های اطلاعاتی و دیتاهای مهمی را در خود جای داده‌اند. در اتاق سرور، سرورها، روترها، سوئیچ‌ها، ذخیره‌سازها و سایر تجهیزات مرتبط با شبکه، پردازش داده و ارائه خدمات اینترنتی نگهداری می‌شوند. این تجهیزات به طور مداوم در حال فعالیت بوده و اطلاعات حیاتی سازمان را ذخیره و پردازش می‌کنند.برای حفاظت از سرورها و تجهیزات الکترونیکی، وجود یک سیستم اطفا حریق مناسب و مؤثر، ضروری است. خاموش‌کننده‌های سنتی، کف و فوم، مبتنی بر پایه آب و … آسیب‌های غیرقابل جبرانی به سرورهای شما وارد می‌کنند و استفاده از این سیستم‌ها بر روی تجهیزات حساس سرورها می‌تواند باعث از بین رفتن آن‌ها شود. همچنین، خاموش‌کننده‌های آب و کف می‌توانند رسانای الکتریسیته باشند، بنابراین هنگام برخورد با آتش‌سوزی کلاس C (تجهیزات الکتریکی فعال)، ممکن است با استفاده از این سیستم‌ها اوضاع را بدتر کنید.

مهم ترین عوامل ایجاد حریق در اتاق سرور

در سایت impactfireservices (شرکت متخصص در زمینه طراحی، نصب و خدمات پس از فروش سیستم‌های اعلام و اطفا حریق) مهمترین عوامل ایجاد حریق در اتاق سرور اینگونه بیان شده است:

خرابی سیم‌کشی، گرمای بیش از حد، بارگذاری بیش از حد، یا اتصال کوتاه می‌تواند به سرعت باعث آتش‌سوزی در اتاق‌های برقی مانند اتاق سرور شود. کسب و کارها به راه حلی نیاز دارند که سریعاً برای خاموش کردن آتش سوزی به درستی بدون آسیب رساندن به سرورها عمل کند. یک تکنسین ایمنی آتش نشانی آموزش دیده قادر خواهد بود به طراحی سیستمی کمک کند که این خطر را کاهش دهد و هر گونه خطر آسیبی را که ممکن است ایجاد شود محدود می کند.

• افزایش دما: تجهیزات الکترونیکی در اتاق سرور همواره در حال فعالیت بوده و گرمای زیادی تولید می‌کنند. اگر دما کنترل نشود، ممکن است به آتش‌سوزی منجر شود.
• اتصال کوتاه: نقص در کابل‌کشی یا خرابی تجهیزات الکتریکی می‌تواند منجر به ایجاد اتصال کوتاه و آتش‌سوزی شود.
• مصرف بیش از حد جریان: اضافه بار الکتریکی یا استفاده نادرست از منابع برق باعث افزایش دما و در نهایت آتش‌سوزی می‌شود.
• نقص در سیستم‌های خنک‌کننده: اگر سیستم‌های تهویه یا خنک‌کننده به درستی عمل نکنند، احتمال وقوع آتش‌سوزی افزایش می‌یابد.

سیستم اعلام حریق (شناسایی و هشدار)

سیستم اعلام حریق اتاق سرور مسئول شناسایی آتش‌سوزی در مراحل ابتدایی است. برای این منظور، سنسورهای حساس به دود، حرارت یا هر دو در نقاط مختلف اتاق سرور نصب می‌شوند. در صورت تشخیص وقوع آتش‌سوزی، این سنسورها سیگنالی را به پنل کنترل ارسال می‌نمایند. این سیستم با تولید صدا، ارسال پیامک و یا تماس تلفنی به افراد مسئول، در صورت بروز خطر، آن‌ها را آگاه می‌سازد.

اجزا سیستم اعلام حریق اتاق سرور

1. مرکز کنترل: هسته مرکزی سیستم که شامل چندین زون است. فعال شدن یک زون باعث اعلام هشدار می‌شود و زون دیگر علاوه بر هشدار، سیستم اطفاء را فعال می‌کند.
2. دتکتور (تشخیص‌دهنده): شامل دتکتور دودی، حرارتی و مالتی. دتکتورهای دودی یا مالتی به دلیل سرعت بالا در تشخیص آتش‌سوزی توصیه می‌شوند.
3. سیستم آنالیزور محیطی (Air Sampling): با مکش هوای اتاق و آنالیز آن، پیامی به کنترل پنل ارسال می‌کند.
4. شستی اعلام حریق: برای فعال‌سازی دستی سیستم در مواقع اضطراری طراحی شده است.
5. چراغ هشدار اعلام حریق: به محض تشخیص آتش‌سوزی روشن می‌شود.
6. آژیر اعلام حریق: افراد را از خطر مطلع می‌سازد.
7. دستگاه تلفن‌کننده و ارسال پیامک: با دریافت فرمان از کنترل پنل، تماس تلفنی و پیامک هشدار را ارسال می‌کند.
8. باتری: تأمین انرژی مورد نیاز در صورت قطع برق.

سیستم‌ اطفا حریق (اقدام و عکس‌العمل)

سیستم‌ اطفا حریق اتاق سرور بر پایه گازهای پاک (Clean Agent) طراحی شده است. استفاده از سیستم سنتی پودر و کف می‌تواند به تجهیزات آسیب برساند؛ بنابراین گازهایی که استاندارد و بی‌خطر برای انسان و تجهیزات باشند، انتخاب می‌شوند. گاز FM200 یکی از بهترین گزینه‌ها برای این نوع سیستم‌ها است.

اجزا سیستم اطفاء حریق اتاق سرور

1. گاز FM200: ماده اصلی اطفاء حریق.
2. سیلندر یا کپسول اطفاء حریق: محل ذخیره‌سازی گاز.
3. شیر برقی: برای آزاد کردن گاز به فرمان کنترل پنل.
4. لوله‌کشی: مطابق با استاندارد NFPA و استفاده از لوله‌های مانیسمان فولادی بدون درز.
5. نازل پاشش 360 درجه: پخش یکنواخت گاز در اتاق.
6. شستی اطفاء دستی و شستی توقف: برای فعال‌سازی یا غیرفعال‌سازی دستی سیستم.

انواع سیستم های اطفاء حریق اتاق سرور

در جدول زیر، مقایسه‌ای بین چهار سیستم اطفاء حریق اتاق سرور ارائه شده است: سیستم آب‌پاش (Sprinkler)، مه‌پاش (Water Mist)، FM200 و CO2. هر سیستم ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارد. برای مثال، سیستم آب‌پاش و مه‌پاش از هدف قرار دادن مستقیم منبع آتش برای خاموش کردن آن استفاده می‌کنند، در حالی که سیستم FM200 کل منطقه را هدف قرار می‌دهد تا یک محیط غیرقابل احتراق ایجاد کند. سیستم CO2 نیز با خفه کردن آتش عمل می‌کند و کل منطقه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

جدول مقایسه سیستم‌های اطفای حریق برای دیتاسنتر

نتایج و مزایای هر سیستم

• سیستم آب‌پاش (Sprinkler): برای خاموش کردن حریق‌های بزرگ مناسب است، اما ممکن است به تجهیزات الکترونیکی آسیب برساند.
• سیستم مه‌پاش : با قطرات کوچک‌تر، به تجهیزات آسیب کمتری می‌زند، اما ممکن است در برخی موارد کارایی کافی نداشته باشد.
• سیستم FM200: سریع، ایمن و بدون آسیب به تجهیزات الکترونیکی حساس، اما هزینه بالاتری دارد.
• سیستم CO2: کارایی بالا در خاموش کردن آتش با خطر بالقوه برای انسان‌ها.

بهترین سیستم‌های گازی اطفا حریق اتاق سرور

سیستم‌های اطفا حریق اتاق‌های سرور مختلفی را، با توجه به شرایط و امکانات مورد نیاز، می‌توان نصب و راه‌اندازی کرد. از بهترین و مفیدترین آن‌ها، می‌توان به سیستم‌های اطفاء حریق گازی اشاره کرد که به طور خاص برای شرایط محیطی اتاق سرور طراحی شده‌اند. در زیر به برخی از این سیستم‌ها اشاره می‌شود:

1- سیستم گازی NEPA2001 – FM200

سیستم اطفا حریق Fm200 یکی از ایمن‌ترین و مؤثرترین سیستم های اطفا حریق اتوماتیک گازی، برای اتاق‌های سرور است. گاز اطفا حریقFm200 به دلیل عدم آسیب به لایه ازون و تأثیرات زیست‌محیطی مثبت، به‌عنوان یک جایگزین مناسب برای گاز هالون شناخته می‌شود. غلظت مناسب این گاز برای اطفا حریق معمولاً بین 5 تا 8 درصد است و می‌تواند به سرعت آتش را خاموش کند بدون اینکه آسیبی به تجهیزات الکترونیکی وارد کند.

2- سیستم گازی NEPA12 – CO2

گاز CO2 به‌صورت غیرسمی و غیرقابل احتراق است و به دلیل چگالی بالا و عدم هدایت الکتریسیته، گزینه مناسبی برای اطفا حریق در اتاق‌های سرور محسوب می‌شود. مکانیزم عملکرد این گاز هنگام حریق به این صورت است که ابتدا با خفه کردن آتش و تشکیل یک لایه سنگین و مقاوم مانع از عبور هوا‌ می‌شود و پس از آن با رقیق نمودن اکسیژن هوا در اطراف محوطه حریق و سرد کردن آتش موجب خاموش شدن آن‌ می‌گردد. این گاز هیچ‌گونه خسارتی به تجهیزات موجود در محیط حریق وارد نمی‌کند و به همین دلیل برای حریق‌های الکتریکی و الکترونیکی مناسب است.

3- سیستم اطفا حریق آیروسل – NFPA 2010

سیستم‌های اطفا حریق آیروسل بر اساس استاندارد NFPA 2010 دارای دو نوع متراکم (Condensed) و پراکنده (Dispersed) هستند. این سیستم‌ها با استفاده از ذرات کوچک‌تر از 10 میکرون عمل می‌کنند و به سرعت آتش را خاموش می‌کنند. استفاده از این سیستم‌ها می‌تواند به عنوان یک گزینه مؤثر برای حفظ ایمنی تجهیزات سرور و کاهش خطرات آتش‌سوزی در نظر گرفته شود.

مقایسه گازهای FM200 و CO2 در دیتاسنترها

در بخش امنیت اتاق‌های سرور، انتخاب یک سیستم اطفاء حریق مناسب بسیار حائز اهمیت است. استفاده از CO2 به عنوان گاز خاموش کننده در چنین محیط‌هایی ممکن است با محدودیت‌های فنی و مسائل ایمنی همراه باشد. برخی از مشکلات ناشی از استفاده از سیستم اطفا حریق CO2 در این محیط‌ها به شرح زیر است:

• خطر آسیب به تجهیزات الکترونیکی: CO2 با فشار زیاد ممکن است به تجهیزات آسیب برساند در حالی که FM200 با فشار کمتر و بدون آسیب به تجهیزات عمل می‌کند.
• خطرات بالقوه برای پرسنل: CO2 می‌تواند باعث کاهش اکسیژن و خطرات جانی شود، در حالی که FM200 برای محیط‌های با ورود و خروج مداوم افراد مناسب‌تر است.
• نیاز به فضای بزرگ: سیستم‌های CO2 نیاز به فضای بزرگتری دارند در حالی که FM200 فضای کمتری نیاز دارد.

استاندارد سیستم اطفا حریق اتاق سرور

سیستم‌ اطفا حریق اتاق سرور باید بر اساس استانداردهای ملی و بین‌المللی طراحی، نصب و راه‌اندازی شوند تا ایمنی و کارایی لازم را داشته باشند. برخی از استانداردهای مهم در این زمینه عبارتند از:

• استاندارد NFPA 75: الزامات حفاظت در برابر آتش‌سوزی برای اتاق‌های سرور. (دانلود و مشاهده استاندادر NFPA75 – Data Center)
• استاندارد ISO/IEC 27001: الزامات سیستم مدیریت امنیت اطلاعات.
• استاندارد EN 12845: الزامات طراحی و نصب سیستم‌های اطفای حریق ثابت.
• ASHRAE Guideline 9: دستورالعمل‌های فنی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در سیستم‌های HVAC.

طراحی سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور

سازمان‌های دولتی و خصوصی که می‌خواهند اتاق سرور خود را به سیستم اطفای حریق مجهز کنند، باید این کار را به شرکت‌های متخصص و با تجربه، بسپارند. در طراحی سیستم اعلام و اطفای حریق در اتاق سرور باید به موارد زیر توجه شود:

• ابعاد اتاق: طول، عرض و ارتفاع محل باید به دقت اندازه‌گیری شود.
• بررسی سقف و کف کاذب: شرایط ساختاری اتاق باید ارزیابی گردد.
• انتخاب سیستم سرمایشی مناسب: محاسبه سرعت پرتاب باد برای جلوگیری از ایجاد نقاط داغ.
• طراحی مسیر عبور رک‌ها: این امر به بهینه‌سازی فضای اتاق کمک می‌کند.
• دمای کاری اتاق: دمای ایده‌آل برای اتاق بین 20 تا 24 درجه سانتی‌گراد است.
• تعیین اتاق‌های نیازمند سیستم اطفای حریق: شناسایی فضاهای کلیدی برای نصب تجهیزات.
• مشخص‌سازی محل عبور کابل‌ها: تعیین مسیر دقیق عبور کابل‌ها از سقف یا کف برای جلوگیری از ایجاد موانع و نقاط خطرناک.
• بررسی ارتفاع از سطح دریا: این امر به شناخت بهتر شرایط جوی و تأثیرات آن بر کارایی سیستم اطفای حریق کمک می‌کند.
• غلظت گاز اطفا حریق: غلظت گاز باید بر اساس استاندارد در کلاس C تعیین شود که معمولاً بین 7 تا 9 درصد است.

مراحل اجرای سیستم اعلام و اطفاء حریق در اتاق سرور

اجرای سیستم اعلام و اطفاء حریق در اتاق سرور، فرآیندی منظم و دقیق است که شامل مراحل مختلفی از طراحی و نصب تا تست و راه اندازی می‌شود. در این فرآیند، با توجه به نقشه طراحی شده، اقدامات زیر به ترتیب انجام می‌شوند:

1. نصب لوله‌ها و نازل‌ها: ابتدا شبکه‌ای از لوله‌ها بر اساس نقشه طراحی‌شده در اتاق سرور اجرا می‌شود. این لوله‌ها ماده اطفاء حریق (مانند گازهای FM-200 یا Novec 1230) را به نازل‌های مخصوص هدایت می‌کنند تا در صورت نیاز، این گازها در نقاط حساس اتاق آزاد شوند.
2. نصب سیلندرهای مواد اطفاء: سیلندرهایی که حاوی مواد اطفاء حریق هستند، در مکانی امن و محکم نصب می‌شوند تا در هنگام حادثه آماده باشند.
3. نصب دتکتورها و سیم‌کشی: دتکتورهای دودی، حرارتی و شعله‌ای در نقاط مختلف اتاق نصب می‌شوند و به همدیگر و کنترل پنل مرکزی متصل می‌شوند. کابل‌های این سیستم باید مقاوم به حرارت و نسوز باشند تا در مواقع بحرانی همچنان کار کنند.
4. سیم‌کشی و تأمین برق: برق سیستم از طریق تابلو برق اصلی و با استفاده از UPS (منبع تغذیه بدون وقفه) تأمین می‌شود تا حتی در زمان قطعی برق، سیستم همچنان فعال باقی بماند.
5. راه‌اندازی و تست نهایی: پس از نصب، سیستم راه‌اندازی شده و تست‌های مختلف برای اطمینان از عملکرد درست اجزا انجام می‌شود، از جمله بررسی دتکتورها، نازل‌ها و سیلندرها.

عوامل مؤثر بر قیمت سیستم اطفا حریق اتاق سرور

قیمت سیستم‌های اطفاء حریق اتاق سرور تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. مهم‌ترین عوامل مؤثر بر قیمت این سیستم‌ها شامل موارد زیر است:

• نوع سیستم اطفای حریق: سیستم‌های گازی، آبی، فومی و پودری هر کدام قیمت‌های متفاوتی دارند.
• اندازه و حجم اتاق سرور: اتاق‌های بزرگ‌تر نیاز به سیستم‌های قدرتمندتر و در نتیجه گران‌تر دارند.
• تعداد کپسول‌ها و نازل‌ها: افزایش تعداد این تجهیزات قیمت کلی را افزایش می‌دهد.
• کیفیت و برند تجهیزات: استفاده از برندهای معتبر و باکیفیت معمولاً هزینه بالاتری دارد.
• هزینه نصب و راه‌اندازی: بسته به پیچیدگی سیستم و شرایط محلی، هزینه‌ها متفاوت خواهد بود.
• خدمات پس از فروش و گارانتی: سطوح بالاتری از پشتیبانی و گارانتی طولانی‌مدت نیز بر قیمت تأثیرگذار است.
• استانداردهای ایمنی: پایبندی به استانداردهای سخت‌گیرانه‌تر ممکن است هزینه‌ها را افزایش دهد.
• ویژگی‌های پیشرفته: امکاناتی مانند تشخیص دود، اعلام حریق خودکار و سیستم‌های نظارتی به قیمت کلی می‌افزایند.

خرید سیستم اطفاء حریق اتاق سرور

پس از بررسی اهمیت و ضرورت وجود سیستم اطفا حریق در اتاق‌های سرور، اکنون وقت آن است که به خرید سیستم اطفای حریق مناسب پرداخته شود. خرید سیستم اطفاء حریق برای اتاق سرور نیازمند شناخت نیازهای امنیتی و اطفای حریق مرتبط با این فضا است. توجه به استانداردها و دستورالعمل‌های مربوط به حریق و ایمنی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. بهتر است با متخصصان مهندسی حریق و ایمنی همکاری کنید تا سیستم اطفای حریق مناسب و کارآمدی برای اتاق سرور خود انتخاب کنید.

جمع بندی و نتیجه‌گیری

سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور به عنوان یک اقدام اساسی امنیتی در حفاظت از داده‌ها و تجهیزات حیاتی سازمان‌ها ضروری است. با توجه به خطرات جدی ناشی از آتش‌سوزی، آگاهی از انواع سیستم‌های اطفای حریق و رعایت استانداردهای ایمنی ملی و بین‌المللی می‌تواند به پیشگیری از خسارات مالی و اطلاعاتی کمک کند. با سرمایه‌گذاری در سیستم‌های اطفای حریق کارآمد، می‌توانید امنیت و آینده کسب‌وکار خود را تضمین کنید. شرکت پیشگام گستر راتین با بهره‌گیری از نیروهای متخصص و با تجربه خود و استفاده از پیشرفته‌ترین سیستم‌ها و تجهیزات روز دنیا، خدمات نصب، راه‌اندازی، سرویس و نگهداری سیستم‌های اطفای حریق را در کوتاه‌ترین زمان ممکن ارائه می‌دهد و همواره در کنار شماست تا بتوانید با دریافت بهترین خدمات، ایمنی خود را تضمین نمایید.