نوشته: آلیسا ایوانز | ۱۰ ژوئن ۲۰۲۱ | ایمنی در برابر آتش
سرفصل‌ها و راهنمای مقاله
آتش ممکن است در نگاه اول یک نیروی تهدیدکننده‌ی یکپارچه به نظر برسد، اما در واقع انواع مختلفی دارد. شناخت طبقه‌بندی آتش‌سوزی‌ها از نظر نوع سوخت و نحوه خاموش کردن آن‌ها، می‌تواند در پیشگیری و مهار حریق بسیار مؤثر باشد. در ادامه، پنج دسته اصلی آتش‌سوزی را بررسی می‌کنیم.
۵ دسته اصلی آتش‌سوزی
طبقه‌بندی آتش‌سوزی‌ها بر اساس نوع ماده‌ای که آتش از آن تغذیه می‌کند یا عاملی که موجب ایجاد آن شده، به پنج گروه اصلی تقسیم می‌شود:
✅ کلاس A: مواد جامد مانند چوب، کاغذ، پارچه و برخی پلاستیک‌ها
✅ کلاس B: مایعات و گازهای قابل اشتعال مانند الکل، اتر، بنزین و گریس
✅ کلاس C: ناشی از خرابی تجهیزات الکتریکی، سیم‌کشی و وسایل الکترونیکی
✅ کلاس D: فلزات قابل اشتعال مانند سدیم، تیتانیوم، زیرکونیوم و منیزیم
✅ کلاس K: آتش‌سوزی ناشی از روغن و چربی‌های پخت‌وپز
درک این طبقه‌بندی کمک می‌کند تا خطرات بالقوه آتش‌سوزی را بهتر بشناسید و برای مقابله با آن‌ها آمادگی لازم را داشته باشید. در ادامه، هر یک از این کلاس‌ها را دقیق‌تر بررسی می‌کنیم.
۱. آتش‌سوزی کلاس A: “آتش‌سوزی‌های معمولی”
این نوع آتش‌سوزی رایج‌ترین نوع حریق است و زمانی رخ می‌دهد که مواد جامدی مانند چوب، کاغذ، پارچه، زباله و پلاستیک‌های سبک دچار حریق شوند. این نوع آتش در بسیاری از صنایع دیده می‌شود و به همین دلیل، حفاظت در برابر آن ضروری است.
🚨 خطر: آتش‌سوزی کلاس A می‌تواند به سرعت گسترش یابد، به‌ویژه در صورت وجود مقدار زیادی مواد قابل اشتعال.
🧯 روش اطفا: استفاده از آب یا پودر مونوآمونیوم فسفات برای خاموش کردن این نوع حریق مؤثر است.
۲. آتش‌سوزی کلاس B: مایعات و گازها
این دسته شامل مایعات و گازهای قابل اشتعال مانند بنزین، رنگ، نفت سفید، پروپان و بوتان است. این مواد به‌راحتی مشتعل شده و گسترش پیدا می‌کنند.
🚨 خطر: آتش‌سوزی کلاس B نباید با آب خاموش شود، زیرا ممکن است باعث پخش شدن آتش شود.
🧯 روش اطفا: استفاده از کف، دی‌اکسید کربن (CO2) یا سیستم‌های اطفای آتش بدون اکسیژن توصیه می‌شود.
💡 نکته: آتش‌سوزی‌های ناشی از چربی و روغن آشپزی در این دسته قرار نمی‌گیرند و در کلاس K طبقه‌بندی می‌شوند.
۳. آتش‌سوزی کلاس C: حریق‌های الکتریکی
این نوع آتش‌سوزی ناشی از نقص در تجهیزات الکتریکی، سیم‌کشی معیوب، لوازم برقی یا اتصالات کوتاه است. صنایع فناوری، مراکز داده و ساختمان‌های قدیمی از جمله مکان‌هایی هستند که در معرض این نوع آتش‌سوزی قرار دارند.
🚨 خطر: استفاده از آب برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های الکتریکی خطرناک است، زیرا می‌تواند منجر به برق‌گرفتگی شود.
🧯 روش اطفا: استفاده از پودر خشک، دی‌اکسید کربن (CO2) یا سیستم‌های خاموش‌کننده بدون باقی‌مانده، مانند عوامل پاک‌کننده (Clean Agent).
۴. آتش‌سوزی کلاس D: حریق‌های فلزی
این نوع آتش‌سوزی کمتر رایج است اما بسیار خطرناک است، زیرا شامل فلزات قابل اشتعال مانند تیتانیوم، آلومینیوم، منیزیم و پتاسیم می‌شود. این فلزات اغلب در آزمایشگاه‌ها و صنایع خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند.
🚨 خطر: ریختن آب روی این نوع آتش می‌تواند شعله‌ها را تشدید کند و حتی منجر به انفجار شود.
🧯 روش اطفا: بهترین راه برای مهار این آتش، استفاده از پودر خشک مخصوص است که شعله را خفه می‌کند.
۵. آتش‌سوزی کلاس K: حریق‌های چربی و روغن آشپزی
این نوع آتش‌سوزی مشابه کلاس B است، اما مختص آشپزخانه‌ها و صنایع غذایی است. این حریق از سوختن چربی‌های حیوانی، روغن‌های گیاهی و مواد پخت‌وپز نشأت می‌گیرد.
🚨 خطر: این نوع آتش‌سوزی می‌تواند بسیار سریع گسترش یابد و استفاده از آب برای خاموش کردن آن باعث بدتر شدن وضعیت می‌شود.
🧯 روش اطفا: بهترین راه، استفاده از مواد شیمیایی مرطوب (Wet Chemical) یا خفه کردن شعله است.
چگونه برای آتش‌سوزی‌های مختلف آماده شویم؟
✅ ۱. انتخاب خاموش‌کننده مناسب
هر نوع آتش‌سوزی نیاز به خاموش‌کننده مخصوص خود دارد. جدول زیر راهنمای انتخاب خاموش‌کننده مناسب برای هر کلاس از آتش است:
| کلاس آتش | نوع سوخت | روش مهار | نوع خاموش‌کننده |
|---|---|---|---|
| کلاس A | مواد جامد | آب، خفه کردن | آب، فوم، پودر ABC |
| کلاس B | مایعات و گازها | خفه کردن | CO2، پودر ABC، عوامل پاک‌کننده |
| کلاس C | تجهیزات الکتریکی | مواد غیرهادی | CO2، پودر ABC، عوامل پاک‌کننده |
| کلاس D | فلزات قابل اشتعال | پودر خشک | پودر مخصوص فلزات |
| کلاس K | چربی و روغن | خفه کردن، مواد شیمیایی مرطوب | خاموش‌کننده شیمیایی مرطوب |
✅ ۲. آموزش و تمرین منظم
تمام کارکنان باید نحوه استفاده از خاموش‌کننده‌ها را بدانند و تشخیص دهند که چه زمانی باید برای مهار آتش اقدام کنند یا چه زمانی باید محل را تخلیه کرده و با آتش‌نشانی تماس بگیرند.
🚪 طرح تخلیه اضطراری نیز باید مشخص و در معرض دید همگان قرار گیرد.
✅ ۳. نگهداری و بررسی تجهیزات
بازرسی‌های دوره‌ای خاموش‌کننده‌ها، سیستم‌های اطفای حریق و رعایت استانداردهای ایمنی ساختمان الزامی است. همچنین، تاریخ انقضای خاموش‌کننده‌ها را بررسی کرده و در صورت لزوم آن‌ها را تعویض کنید.
نتیجه‌گیری و جمع بندی
مهم نیست که با کدام نوع آتش‌سوزی روبه‌رو هستید، شناخت صحیح انواع حریق و نحوه اطفای آن‌ها، می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد و از خسارات سنگین جلوگیری کند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ایمنی در برابر آتش، می‌توانید با متخصصان شرکت پیشگام گستر راتین تماس بگیرید و مشاوره بگیرید.
منبع: vanguard-fire.com
